De een gebeurt het tijdens een bijzondere muziekuitvoering. De ander heeft het met pasgeboren baby’s. Weet je wanneer het mij overvalt? Niet bij schone kunsten of kakelverse aardbewoners. Nee, ik schiet vol bij een verlaten fiets. Een tweewieler die zijn baasje kwijt is, plompverloren achtergelaten tegen een boom of lantaarnpaal. Wekenlang staat hij daar eenzaam te verpieteren. En elke keer als ik langsloop, voel ik een brok in mijn keel.
GGG!
Emoties blijven toch wonderlijke reisgenoten op je levenspad. Tijdens mijn studie stresscounseling werden de 3 G’s er werkelijk ingeheid. Gedachten, Gevoelens, Gedragingen. GGG! GGG! GGG! Op deze Drie-eenheid is alle cognitieve gedragstherapie gebaseerd. Je observeert iemands gedrag. Vraagt hem naar de onder liggende gevoelens (emoties). Dan graaf je nog een stukje dieper naar de gedachte die hier weer achter schuilt. Vervolgens helpt de therapeut om deze gedachte (samen) te veranderen of te vervangen.
Vredige emoties
Wayne Dyer (1914-2015) was psychotherapeut en schrijver van een boekenkast aan zelfhulpboeken. Zijn inspirerende gedachtengoed komt regelmatig voorbij in de vorm van een Dagelijkse Gedachte. Hij vat ons denken en handelen als volgt samen: ‘’Als je vredige gedachten hebt, ervaar je vredige emoties. En die neem je mee in elke levenssituatie’’. De Boeddhistische psychotherapeut Jack Kornfield, ook een graag geziene gast bij ons, waarschuwt voor de gevolgen die gevoelens kunnen hebben op ons dagelijks leven: ‘’De wijze waarop wij omgaan met emoties ketent ons vast of bevrijdt ons’’.
Houding
Ik vind het bevrijdende aan deze waarschuwing van Jack Kornfield dat hij het woord ‘omgaan’ gebruikt. We hebben dus de keuze wat we doen met onze emoties. – Nu spring ik even van de hak op de tak. Op YouTube volg ik de filmpjes van topgolfer Rory McIlroy. Hoe exceptioneel getalenteerd hij is, toch start hij elke training met de simpele basis: ‘Is mijn houding wel goed?’ – Zouden wij dat ook niet moeten doen in onze omgang met anderen. Altijd even terug naar de basis voordat we ongecontroleerd reageren: ‘Wat kies ik om te doen met mijn emotie? Is mijn houding wel goed?’
Olaf in therapie
Mijn stukje begon met de emoties die een verlaten fiets bij mij oproept. Waar komen deze vandaan? Zullen we eens een vleugje cognitieve gedragstherapie op mij uitproberen? GGG! Gedachten, Gevoelens, Gedragingen. Jullie zijn de therapeuten en ik de cliënt. Kom maar op met je vragen.
Jullie: Olaf, beschrijf eens hoe je gedrag verandert als je een verlaten fiets tegenkomt?
Olaf: Ik zie zo’n fiets vaak al van grote afstand. Ik bespeur dat ik langzamer ga lopen. Ik kan me voorstellen dat zo’n fiets andere mensen niet eens opvalt maar mijn blik wordt er onweerstaanbaar door aangetrokken. Ik voel dat mijn mond droog wordt en mijn ogen vochtig. Meestal sta ik een momentje stil bij de fiets. En dan ruk ik mezelf als het ware los om door te kunnen lopen.
Jullie: Andere mensen zouden die fiets inderdaad niet eens opmerken. Maar jij wordt erdoor aangetrokken als door een magneet. Je kunt er niet zomaar langslopen. Je reageert er heel emotioneel op. Welke gevoelens roept het beeld van die eenzame fiets in je op?
Olaf: (Is even stil, denkt na). Oppervlakkig gezien zou ik zeggen melancholie. Ik word erdoor terug gezogen naar mijn jeugd. Wij zijn met vijf kinderen. Het was in de jaren zestig, nog voor de grote welvaart. Ik kan nog precies herinneren dat ik mijn eerste fiets kreeg. Een helblauwe. Mijn vader monteerde hem zelf om kosten te besparen. Je voelde aan alles dat het een ingrijpende aankoop was.
Jullie: Je noemt melancholie maar je vermoedt dat er onder de oppervlakte meer gevoelens spelen. Welke zouden dat kunnen zijn?
Olaf: (Ingekort antwoord). Ik voel medelijden met de eigenaar van de fiets. Nu ik er over nadenk, ga ik er altijd van uit dat de fiets is gestolen en vervolgens is gedumpt. Ja en ook schuldgevoel, alsof ik er iets aan had kunnen doen. Of dat ik geen actie onderneem om de eigenaar op te sporen. En boosheid. Boos op wie de fiets heeft gestolen.
Jullie: Nu begrijpen we beter welk scala aan gevoelens leiden tot die tranen in je ogen Olaf. De herinnering aan je vader, maar ook door schuldgevoel en misschien wel machteloosheid omdat je niets met je boosheid kan doen. Dat is een flinke mix.
Olaf: Dat realiseer ik mijn nu ook. Misschien zou ik …..
‘’Dankjewel Olaf’’. Wayne en Jack applaudisseren afrondend in mijn achterhoofd. ‘’Je lezers snappen het idee. Het wordt nog een lang verhaal zo. Jouw tranen zijn gebaseerd op verschillende gedachten, maar ook op aannames. Hiermee moet je aan de slag als je voortaan achteloos langs een verlaten fiets wilt kunnen lopen. Mensen hebben trouwens wel andere problemen in hun leven, Olaf’’.
Streng
Zucht, wat zijn die peuten toch weer streng. Maar oké, ze hebben een punt. Het is inderdaad niet zo dat mijn leven wordt lam gelegd door mijn verlaten fiets syndroom. Anderen worstelen met grotere problemen. Maar geloof me of niet, lieve lezers. Het was kort, maar jullie therapeutische hulp heeft mij toch aan het denken gezet. Nooit vermoed dat er zoveel achter mijn fiets-emoties zou kunnen schuilen. En dat is een mooi bruggetje om mijn column af te sluiten met dit nadenkertje van Vera Helleman, coach en samensteller van De Emotie Encyclopedie: ‘’Emoties zijn antwoorden op vragen waarvan je niet wist dat je ze stelde’’.
Word jij ook wel eens overvallen door (onverklaarbare) emoties? Laat je reactie achter onder mijn column. Daar kunnen anderen en ik weer van leren.
Gevoelens .. ik noem ze in deze context liever emoties, om ze te onderscheiden van puur fysieke gewaarwordingen (zoals een steentje in mijn schoen). De grens tussen emoties en gevoelens is voor mij overigens niet ‘hard’ maar wel ‘werkbaar’. Wanneer ik emoties opmerk, onderzoek ik inderdaad mijn gedachten .. en dan kijk ik verder naar wat mijn gedachten ‘aanstuurt’: mijn overtuigingen, mijn Geloofssysteem (dus nog een G in het rijtje). Ik vind vaak bijzondere antwoorden als ik mijzelf vraag “Wat moet wáár zijn voor mij om dat te denken?”. En wanneer ik dat ontdek, kan ik verder: biedt deze overtuiging mij kracht of ontkracht deze mij? Wil ik deze koesteren of nader onderzoeken? Soms is The Work daarbij helpend. Maar zo mogelijk eerst en altijd: ik ‘begroet’ de emoties met liefde en aandacht. En adem dan door.
Na dan mijn ‘syndroom’: in de huidige toestand van de wereld moet ik heel regelmatig doorademen; ik maak mijzelf namelijk steeds hartstikke boos als ik mensen zie met mond- neusmaskers. Dat is iets ouds, dat weet ik. Het wordt aangevuurd door de heersende angst-sfeer en soms de terneergeslagenheid die ik in ogen en gedrag zie. Ik zal eerlijk zijn: ik kom niet bepaald graag daar waar veel mensen met maskers zijn. Dat had ik altijd al, alleen is nu de maskervrije wereld voor mij zoveel kleiner geworden. En ik ben nog steeds deze opflakkerende boosheid met zoveel mogelijk mildheid aan het begroeten. Verder dan dan kom ik er nog niet mee. Want ik weet welke mijn achterliggende overtuigingen zijn en die kan / wil ik niet veranderen, omdat ze samenhangen met mijn hoogste waarden. Doorademen maar steeds .. en blijven pleiten voor een maskervrije samenleving.
Ik raakte van de week ontroerd door een gesprek tijdens het zwemmen. Ik zag een oudere man op zijn rug zwemmen, vrij rechtop en toen ik in gesprek raakte vertelde hij dat zijn oren niet nat mochten worden. Hij vertelde hoe dat zat en zijn verhaal van vroeger. Ik voelde empathie en merkte dat ik door hem mijn vader best mis na 25 jaar. Ik zwom verder en zei tegen mezelf ‘wat een lieverd 🙂
Een koor. Mensen die samen zingen….
Het ontroert me. Die eenheid.
Kinderkoren, Gregoriaanse koren…. mensen die in groep een samenhorigheid vertolken.
Dat is zo mooi.
Ik krijg een wee gevoel in mijn buik als ik het melodietje hoor bij de Unox reclame, maar ik moet huilen bij het zien van filmpjes van verlaten uitgehongerde honden/puppys, en mishandelde bebloede baby olifantjes in Thailand. ( ga alsjeblieft geen olifantentocht maken in Thailand )
Ook bij filmpjes over mishandelde kinderen moet ik huilen.
Ik snap het precies wat je voelt. Ons hele leven worden we geconfronteerd sowieso met dierenleed. Ik ben geen vegetariër, maar ben plotsklaps down/neerslachtig en voel meteen tranen prikken als ik vrachtwagens met slachtvee zie rijden.
Ook raakt het me diep als ik doodgereden dieren zie liggen. Gevoel van verdriet/onmacht/eenzaamheid.
Chantemerle
Emoties manifesteren zich – het verstand is er niet bij – gelukkig.
Niet alles hoeft uitgezocht te worden.
Analyseer niet en laat gewoon zijn – het is waardevol.
Ik raak geëmotioneerd als ik doedelzakmuziek hoor en nog veel meer als ik zo’n hele band zie en hoor. Ik weet ook waar het vandaan komt. Toen ik 9 jaar was mocht/moest ik logeren bij een tante en oom. Ik werd gewoon in m’n eentje op de trein gezet en was bang. Toen ik daar in veiligheid bij hun was kwam er zo’n Piper band door de straat. Ik voel nog de emoties. Dat is inmiddels een heel leven geleden. Pas geleden had ik een date met iemand die doedelzak speelde. Ter plekke helemaal verliefd….op die doedelzak. Jammergenoeg niet op de man die hem bespeelde. Hij had van mij elke ochtend voor mijn deur mogen spelen. Ik heb nog dagenlang mijn doedelzak-cd’s gedraaid.
Voornamelijk heb ik dat bij dieren. Hoe wij met ze omgaan en ook hoe goed dieren voor elkaar zorgen.
Daar zouden wij als mensen een voorbeeld aan kunnen nemen.
Mijn fiets is onlangs gestolen. Ik ben daar heel emotioneel bij geweest. Ik deed alles met de fiets. Hij was 12 jaar oud maar mijn gerief! Ik hoop nog altijd dat ik hem ergens ga tegenkomen. Maar de kans is klein! Ik heb nu voorlopig een occasie gekocht maar ik mis Mijn Fiets!
Ah Irene, niet alleen raak ik ontroerd van demonstranten, net als jij. Maar ook bijv van de marathonlopers en andere groepen. Niet op tv maar enkel live. Kippenvel en ik moet flink slikken. Dat al die mensen op hetzelfde moment, hetzelfde willen en doen: prachtig!
Ik moet vaak huilen als op het perron de vertraging van de trein wordt omgeroepen.
En als een groep kinderen het zwembad komt in gemarcheerd als ze gaan afzwemmen.
En ook als ik een groep demonstranten tegenkom.
Tja het is misschien kort door de bocht, maar dingen zijn vaak zoals ze zijn, probeer niet alles te analyseren!
Als ik door een mooie zonsopgang of ondergang rij, dan voel ik een overweldigende emotie van schoonheid en word stil van binnen
Ik keek vanochtend naar een romantische kerstfilm welke ik gisteravond had opgenomen. Het was zo’n Amerikaanse film waarin de personen precies zo op elkaar reageren als zou moeten. Volgens het boekje bedoel ik. En ik zat regelmatig te huilen. Raakte ontroerd door bepaald gedrag. Ook zoiets waar vast en zeker meer onder zit.