‘’Zo Olaf, toch weer een traantje’’. Mijn vrouw plaagt me terwijl ze een kop koffie voor me neerzet. Ik lig uitgestrekt op de bank voor de tv. En ik kan het niet ontkennen. Het Britse programma The Repair Shop is een bom van nostalgie die zelfs de meest duistere cynicus velt.

Gehavend voorwerp

Laat ik je eerst even bijpraten. Mijn favo zender Discovery Channel heeft de eerste seizoenen van de BBC-hit The Repair Shop opgekocht. Het décor is een oude werkplaats in een Engels openlucht museum. Daar ontvangt gastheer Jay Blades gesteund door een team van restaurateurs gasten met een gehavend voorwerp uit hun jeugd. Aan zo’n object kleeft een verhaal uit lang vervlogen tijden. Als het is gerestaureerd, komt die tijd opnieuw tot leven. En wanneer de gast zijn of haar kleinood weer komt ophalen, staat iedereen huilend rond de werkbank.

Leven in het verleden

‘’Herinneringen in het leven zijn als zout in een maaltijd. De juiste hoeveelheid brengt smaak. Te veel bederft de smaak’’. De spirituele Braziliaanse schrijver Paulo Coelho (1947) kan emoties als geen ander verwoorden. Zijn advies luidt om er behoedzaam mee om te gaan. ‘’Helemaal mee eens’’, zou de Canadese schrijfster en spreker Danielle LaPorte beamen. ‘’Het verleden is bedoeld om van te leren niet om erin te leven’’. Ik ben het er minder mee eens. Wat is er eigenlijk verkeerd aan om in het verleden te leven?

Jezelf vinden

En daarin heb ik een beroemde medestander. Shakespeare zag het ook zo: ‘’In de tuin van mooie herinneringen is het altijd zomer’’. Wat is er mis het herinneringen als ze mooi zijn? Daar wil je toch elke dag mee beginnen. Tegenwoordig wordt het verleden te vaak in een kwaad daglicht geplaatst. We moeten ons ontworstelen van onze trauma’s en naar voren kijken. Zo kent deze gedachte van de spirituele grootheid Eckhart Tolle (1947) vele aanhangers: ‘’ Wie je bent, vind je niet in het verleden of in de toekomst. De enige plaats waar je jezelf kunt vinden, is in het nu’’.

De radio van mijn vader

‘’Hoe is het eigenlijk met de radio van je vader?’’ Mijn vrouw rukt me los uit een ingrijpende operatie van een teddybeer. Zijn vacht is van zijn lichaampje gestroopt en er rest niets anders dan een berg vulling en een los oogknoopje. ‘’Die moet ergens op zolder staan. Ik zou het eigenlijk niet precies weten na de verhuizing’’, antwoord ik afgeleid. Maar ze triggert tocht iets. Vanuit het niets popt het beeld op van mijn vader, rommelend aan de oude buizenradio die ik graag wilde hebben. ‘’Ik ga zo even kijken’’.

Een mix van bitter en zoet

Vraag een man niet om herinneringen aan zijn vader, of juist wel. Ik ben opgegroeid in een tijdperk met een vast vader-  en moederbeeld. Mijn vader leerde me bandenplakken, sleutelen en andere technische klusjes. Mijn moeder zorgde voor stabiliteit met een altijd pruttelende pan kippensoep. De herinneringen aan mijn vader zijn een mix van bitter en zoet. Het was geaccepteerd dat je bij kattenkwaad een pak voor je broek kreeg, soms zelfs met een mattenklopper. Maar hij plantte ook echte kaarsje met Kerstmis in de boom. ‘’Zo is het maar net, Olaf’’, galmt de Ierse schrijver William Trevor (1952–2016) vanuit het hiernamaals, ‘’Het plezierige aan herinneringen is dat je kunt kiezen’’.

Geuren brengen herinneringen

Inmiddels is het teddybeertje alweer een beetje opgeknapt. Zijn velletje heeft een voorzichtig badje gehad in Biotex en de gaten zijn gestopt. Les 1 bij nostalgie is dat je zo min mogelijk moet vervangen. Hergebruik tijdens het restaureren zo veel mogelijk het oude. En laat zelfs het geurtje eraan kleven. ‘’Wat kan jij dat toch lekker brengen Olaf’’, vibreert de bekende Engelse tuinshow host Thalassa Cruso (1909-1997) vanuit het universum: ‘’Geuren brengen herinneringen, en veel herinneringen brengen nostalgisch genot’’. Daar voegt Olaf toch nog even aan toe dat het woordje ‘veel’ in haar citaat van essentieel belang is. Want de geur van brand veroorzaakt bijvoorbeeld zelden mooie terugblikken.

Vier intieme huilmomentjes

Meestal arriveren er een stuk of vier gasten in The Repair Shop. Elke aflevering telt dus vier intieme huilmomentjes. Het grappige is dat iedereen dan enorm zijn best doet om de traantjes te onderdrukken. Ik ook voor de tv. Als het opgeknapte teddybeertje terugkeert bij zijn eigenaresse, bekent de bejaarde vrouw dat ze de hele week niet heeft kunnen slapen zonder het beertje naast haar. Ooit is hij 2 jaar niet van haar zijde geweken, als kleuter moederziel alleen in een afgelegen Zwitsers sanatorium. Bij haar ontroerende verhaal moeten we allemaal slikken. Ze omklemt haar levenslange vriendje stevig als ze de werkplaats uit wandelt.

De pijn is verdwenen

‘’Nostalgie is een herinnering waaruit de pijn is verdwenen’’, luidt een Dagelijkse Gedachte van de Amerikaanse auteur Fred Davis (1925) die ik eens verstuurde. Vergeten zijn haar eenzame nachten op een zaal met onbekenden. Verdwenen is het gevoel van gemis van haar ouders, vriendjes en vriendinnen. Gebleven is de nostalgie, de vriendelijke oogjes en de vertrouwde geur van de teddybeer. Dat hebben haar hersenen knap gedaan. Daar mogen ze best een complimentje voor ontvangen. Het is bijna een spirituele dooddoener, maar ik wil toch nog even dit citaat van de Romeinse keizer en filosoof Marcus Aurelius (121-180 na Chr) met je delen: ‘’Het geluk in jouw leven, hangt af van de kwaliteit van jouw gedachten’’.

De blauwe bult

‘’Ik loop even naar boven’’, roep ik naar mijn vrouw, al halverwege de trap. The Repair Shop is afgelopen en het zit me niet lekker dat de radio van mijn vader is weggestopt tussen de rommel. Zoals bijna elke zolder is die van ons aan de zijkanten met schotten afgetimmerd met daarachter moeilijk bereikbare, schuin aflopende bergruimten. Ik wurm het toegangsschot los en ik ontwaar een enorme berg achteloos neergesmeten koffers, boeken en natuurlijk de kerstspullen, haha. Daaronder verscholen ontwaar ik een stukje van de grote ronde draaiknop die ik me herinner van de radio. Ik graaf op m’n knieën door de troep naar het oude toestel. Met schoolzwembewegingen veeg ik de andere spullen opzij.  En daar verschijnt de Philips Jupiter in volle glorie. Een scheut adrenaline schiet door mijn lijf. Verrukt veer ik overeind. Boemmmmmm. Ik zie even sterretjes.

Als ik tien minuten later met de radio in de armen beneden sta, vertelt mijn vrouw dat ze de doffe klap daar duidelijk heeft kunnen horen. De blauwe bult boven op mijn hoofd bewijst dat mooie herinneringen ook pijn kunnen veroorzaken.

Heb jij bijzondere nostalgische voorwerpen of herinneringen? Of wil jij het verleden het liefst zo snel mogelijk vergeten?  Laat hieronder jouw reactie achter.